Çoğu insan, milyarlarca lira ödeyip satın aldığı otomobilini bilinçsiz kullanıyor. Bilinçsiz kullanım, özellikle ön takım yıpranmalarına, dolayısıyla hem kaza olasılığının artmasına, hemde paraların boşa gitmesine neden oluyor.
Milyarlarca lira değerindeki araçların kullanımında dikkat edilmesi gereken husuların başında, rot-balans ayarı geliyor. Bir çeşit enstrüman akordu gibi ayarları yapılmış otomobil, sürücüsüne keyifli ve güvenli bir yolculuk yaşatır. Unutmamak lazım ki ayarsızlıktan kaynaklanan en ufak titreşim ve bundan doğacak sorunlar da aracınıza mutlaka zarar verecektir. Otomobilinizde motor aksamı kadar önemli bölümlerden biri de, ön takım ve rot-balans ayarıdır. Motor arızasında araç yolda kalırken, ön takım arızası hiç istenmeyen sonuçlara neden olabilir.
Lastiğin yön açısı anlamına gelen rot ayarıyla lastikteki merkezkaçı önlemek için ağırlığın her noktada eşit dağılımı amacıyla yapılan dengelemeye de, balans ayarı deniyor. Özellikle, kasislerden geçen, çukurlara düşen, kaldırımlara çıkan, bozuk satıhlarda yol almak zorunda kalan ve patinaj yaparak hareket ettirilen araçlarda, lastiklerin dişleri bozuluyor. Böylece bozulan lastiklerin getireceği dengesizliği ortadan kaldırmak ve aracın sağlıklı biçimde yol alabilmesini sağlamak için rot-balans ayarı yaptırmak gerekiyor. Kullanım yeri ve durumuna göre 5 ile 10 bin kilometrede bir yapılması gereken rot-balans ayarı için Maslak Oto Sanayii'nin deneyimli ustası Doğan Mermer, sürücülere uzun yola çıkmadan önce mutlaka araçlarının ön takımını kontrol ettirmelerini öneriyor.
NELER YApilIYOR?
Rot-balans ayarı yaptırmak için servise giren araç, önce düzgünce yanaştırılıp lastiklerin durumuna bakılıyor. Sonra, ekseninde çevrilmek suretiyle jantta vuruk veya lastiklerde tel kırıklığı olup olmadığı gözden geçiriliyor. Sökülen lastikler bilgisayarla balans makinesinde 55 kilometre hızla döndürülüp ayar ediliyor. Zamanla aşınmadan dolayı dengesi bozulmuş lastiklerin iş görmeleri için jant kenarına kurşun çakılıyor. Dışa statik, içe dinamik tesirli ağırlıklar konuluyor. Bunlar 5 gramla 60 gram arasında değişiyor.
Artan hızlarda direksiyonda meydana gelen titremeler, aracın balans ayarı istediğini gösteriyor. Patlayan lastiğe yapılan yama bile balans ayarı gerektirebiliyor. Rot-balans ayarı üzerine yaptığı çalışmalarla kazandıkları deneyimleri anlatan Abdullah Akyüncü ve Hasan Tazegül ustalar, lastiklerin çelik kuşaklı olduğunu, ön lastiklerin arkayla değiştirilebileceğini, çünkü lastik döndükçe kendine göre yön yaptığını, çapraz değişim yapıldığında ise bu yüzden kendi çelik kuşağını tahrip ederek tel kırdığını belirtiyorlar.
ROT AYARI
Balans ayarından çıkmış araç bu kez rot kanalına giriyor. Tekerlekleri boşaltılan araç oynak döner tabloya oturtuluyor ve rot ayarına başlanıyor. Tekerlekleri sallamak suretiyle ön takımın sağlamlığı kontrol edilirken, rotiller, rot başları, amortisörler, süspansiyon durumu ve öteki yürüyen aksamla ilgili hassas noktalar gözden geçiriliyor. Tekerlekler üzerine takılan sensörlerle bilgisayar ekranında aracın durumu bir kez daha görüldükten sonra, norm dışına çıkmış ön ve arka rot açılarıyla kamber kastel açıları fabrika çıkış ölçülerine uygun hale getiriliyor.
ÖNERİLER TAVSİYELER
Uzman Murat Mermer de sihirlitur okurlarına bu konuda bazı tavsiyelerde bulunuyor. Ön lastiklerin havası noksansa, arka lastiklerde de titreşim meydana gelebiliyor. Düşük hava nedeniyle yüksek hızda araç gezme yaparak performansının eksildiğini belli ediyor. Bu gibi hallerde fren gerektirdiği biçimde görev yapmıyor ve aracın kaymasına neden oluyor. Ayrıca, düşük havalı lastikle girilen virajda lastik, yanağını altına alarak yapısını bozuyor, hatta içindeki tellerin kırılmasına yol açıyor. Gereğinden fazla hava basılan lastikler ise aracı sürekli zıplatarak ön takıma zarar veriyor. Bu halde de lastik dişleri yolu iyi kavrayamıyor. Bozuk yollar ve kaldırımlara sert çıkışlar, ön takımda parça değişimini gerektiriyor. Buda zamanla otomobilin oturmasına, dolayısıyla yürüyen aksam ölçülerinin değişmesine yol açıyor. Tüm bu nedenler yüzünden de araç, rot-balans ayarına gereksinim hissettiriyor.
kaynak :
http://www.sihirlitur.com/otomobil/rot_balans/index.html Statik ve dinamik balans
Tekerleklerin balans ayarları iki aşamada gerçekleştirilir. Statik ve dinamik ayarları sabit balans makinesinde yapıldıktan sonra tekerlekler monte edilip bilye, kampana veya disklerle birlikte dönerken son balans işlemi yapılır.
Statik ve dinamik balans ayarları için tekerlekler sökülerek sabit balans makinesine bağlanır. Ancak balans ayarı işlemine başlanmadan önce jantlarda herhangi bir hasar olup olmadığı kontrol edilir ve lastik hava basınçları fabrikanın öngördüğü değerlere getirilir.
Eğer jantta bir eğrilik veya hasar varsa bunun düzeltilmesi ya da yeni bir jant alınması gerekir. Lastik hava basınçları farklı değerlerdeyken yapılan balans ayarı, lastik havaları fabrika ölçülerine getirildiğinde yine ayarsızlık meydana getirir. Bilgisayarlı sabit balans makinesine bağlanan tekerleğin hafif olan kısmı ve ne kadar kurşun ağırlık takılması gerektiği ekranda görülür. Gerekli ağırlık takıldıktan sonra tekrar döndürülen tekerleğin ağırlık dağılımı tam olarak dengelendikten sonra işlem tamamlanır.
Bu işlem dört tekerleğe de ayrı ayrı yapıldıktan sonra tekerlekler araca monte edilir. Son balans işlemi için kullanılan makinenin tekerleği döndüren kısmı belirli bir dönme devrine ulaştığında makine üzerindeki bir lamba belli aralıklarla yanıp sönmeye başlar. Lastikten yansıyan ışığın makine üzerindeki optik bir sensör tarafından okunmasıyla yine hafif olan bölge tespit edilip gerekli kurşun ağırlık takılarak balans ayan tamamlanır.
Balans ayarı bozukluğu nasıl anlaşılır?
Özellikle yüksek süratlerde direksiyon simidinde bir titreme ya da vuruntu hissediliyorsa ön tekerleklerin balans ayarları bozulmuş demektir.
# Aracın arka tarafında bir titreme veya vuruntu varsa bu arka tekerleklerin balans ayarının bozulduğunu gösterir.
Rot ayarlarının bozukluğu nasıl anlaşılır?
# Düz yolda direksiyon bırakıldığında araç herhangi bir yöne doğru sapıyorsa,
# Virajlarda ön tekerleklerden lastik sesi geliyorsa,
# Arka tekerlekler ön tekerleklerin izini takip etmiyorsa,
# Tekerlekler tam karşıyı gösterirken direksiyon simidi olması gerekenden farklı bir konumda duruyorsa rot ayarları bozuk demektir
kaynak:
http://www.sanalusta.com/index.asp?IID=1&news_id=65 